Czym jest relief? Płaskorzeźba we współczesnych wnętrzach

Płaskorzeźby to element zdobienia budynków znany już od zarania dziejów. Pierwsze reliefy pochodzą z Mezopotamii i datuje się je na trzecie tysiąclecie przed naszą erą. Jednak ta sztuka zdobienia elewacji i ścian wewnętrznych przetrwała do dzisiaj. Zobacz, czym różnią się dawne płaskorzeźby od współczesnych i dlaczego warto inwestować w takie dzieła sztuki. Poniżej znajdziesz również instrukcję, jak zrobić relief własnoręcznie.

Niezniszczalne i zachwycające kiedyś przedstawiania codziennego życia zwykłych ludzi, a także ich władców i bóstw - to właśnie dzięki nim możemy się dowiedzieć, jak wyglądała codzienność w Starożytnym Egipcie, czy Grecji, jak wyglądały obrzędy religijne i bóstwa, w które wierzono przed wiekami. Jednak sztuka zdobienia ścian płaskimi rzeźbami, ewoluowała na przestrzeni wieków i przetrwała do dzisiaj. Możemy je podziwiać w starożytnych zabytkach, w zamkach prawie z każdej epoki, na elewacjach przedwojennych kamienic, a także na ścianach współczesnych budynków. Te ostatnie znacznie różnią się od poprzednich, ale zachwycają i pokazują, jak zmieniła się sztuka na przestrzeni wieków.

Czym jest relief?

Relief to płaskorzeźba wykuta, wyryta w kamieniu, drewnie lub odlana w gipsie. Jest to rodzaj rzeźby z tłem, przypominającej obraz wyryty w ścianie.

Na przestrzeni lat pełnił on różne funkcje, zanim wynaleziono papier, reliefy przedstawiały kulturę, religię i życie, a nawet pismo ówczesnych cywilizacji. Zdobiły one ściany pałaców i grobowców. Nieco później służyły do oddawania hołdu władcom.

W kulturze nowożytnej pełniły głównie rolę dekoracyjną i zaczęły się pojawiać na elewacjach przedwojennych pałaców i kamienic. Doskonałym ich przykładem są herby, które zdobią wejścia do pałaców. W Polsce płaskorzeźby są popularnym elementem dekoracyjnym zabytkowych kościołów, zamków, dworów i kamienic. Zdobią one balkony i elewacje, przedstawiają kompozycje kwiatowe, owoce, anioły, diabły i ówczesne abstrakcje.

Relief

Relief dzielimy na:

• płaski, wówczas mniej niż połowa rzeźby odstaje od tła,
• wypukły to taka, która odstaje w całości od ściany,
• wklęsły to rodzaj obrazu wyrytego, wykutego lub współcześnie odlanego. Pierwsze płaskie reliefy powstały w Mezopotamii,
• łączony, czyli z elementami wszystkich opisanych powyżej.

Płaskorzeźby we współczesnych wnętrzach

Od kilku lat w aranżacji wnętrz panuje trend na sztukę w domu. Oczywiście Tylko nieliczni mogą sobie pozwolić na kolekcjonowanie i wystawianie drogocennych dzieł sztuki w domu. Jakiś czas projektanci do współczesnych projektów wprowadzili popiersia, na salony, do sypialni i innych pomieszczeń domowych. Te jednak wymagają sporej przestrzeni, którą nie każdy może się cieszyć. Idealnie natomiast wpasują się do nowoczesnych minimalistach aranżacji płaskorzeźby. Różnią się one od tych średniowiecznych, a nawet przedwojennych, ale przyciągają spojrzenia i podnoszą rangę aranżacji.

Współczesny relief w domu

Współczesne reliefy goszczą prawie w każdym domu, choć nikt już ich tak nie nazywa, są z nami obecne od zawsze. Mowa tutaj przede wszystkim o miniaturach sakralnych potocznie nazywanych obrazkami na ścianę. Większość z nich jest odlana w gipsie, a także wyryta w drewnie, przedstawiają one świętych, ostatnią wieczerzę lub anioły. Jednak to nie wszystkie płaskorzeźby obecne w polskich domach, tłoczone lub odlane w gipsie, ceramiczne, a nawet plastikowe i z innych tworzyw sztucznych zegary ścienne to również rodzaj współczesnego reliefu. Prawdziwym zagłębiem reliefu jest Zakopane, gdzie na każdym straganie można kupić te małe dzieła sztuki, wyryte w drewnie. Przedstawiają one głównie górali w strojach ludowych, a także górski krajobraz. Niewielkie o ludowym charakterze cieszą się dużą popularnością wśród turystów i są cenną pamiątką z urlopu. Współczesne reliefy nie są tak drogie i cenne jak te sprzed wieków, ale nadal pełnią funkcję dekoracyjną i podobnie jak dawniej sakralną.

_{Współczesny relief}

W nowoczesnych aranżacjach pojawił się jeszcze jeden rodzaj płaskiej sztuki, są to najczęściej minimalistyczne kubistyczne dekoracje, przedstawiające linie i figury geometryczne. Często zaczerpnięte z kultury wschodu lub motywów przedstawianych przez dawne cywilizacje. Nie wysuwają się na pierwszy plan w pomieszczeniu, ale stanowią subtelną dekorację ścian. Powstają z gipsu, tworzyw sztucznych, a także w droższej wersji np. z piaskowca.

Relief w stylu loftowym

W ultranowoczesnej wersji we wnętrzach industrialnych i loftowych są wyryte na desce, korzeniu lub zrobione przez naturę np. w procesie wypłukiwania drewna przez wodę. Każdy z nich jest równie piękny i surowy jak przystało na pofabryczne wnętrze. Innym coraz częściej spotykanym rodzajem tej sztuki są płaskorzeźby, z elementów konstrukcyjnych różnych maszyn i sprzętów. Metalowe w połysku lub zardzewiałe przyklejane, lub przykręcane do surowej deski, zachwycają loftowym designem i są doskonały przykładem współczesnej sztuki. Wprawdzie różnią się od tych, którymi zdobiono ściany przed wiekami, ale są dowodem na to, jak ewoluowała sztuka dekoracji ścian.

Relief w stylu nowoczesnym

Drewniane z gipsu lub piaskowca mapy świata wyrzeźbione, lub wykute w kolorze ściany, o ton jaśniejsze lub ciemniejsze, zajmujące zdecydowaną większość jej powierzchni to kolejny przykład współczesnej płaskorzeźby. Innym przykładem takiego współczesnego dzieła sztuki, które czasem nie jest dziełem człowieka, a maszyny są zegary słoneczne i klasyczne i tutaj od małych po naprawdę dużych rozmiarów. W obu przypadku mogą one zdobić ściany nowoczesnych salonów, a także przedpokoju, kuchni czy wreszcie sypialni.

^{Nowoczesny relief}

Relief w stylu klasycznym

W klasycznych wnętrzach doskonale sprawdzają się wszelkie florystyczne motywy, a także esy-floresy o obłych liniach. Tutaj dostępność płaskich dekoracji ścian jest znacznie większa i można je kupić w dużo niższej cenie, ponieważ powstają one również np. z malowanego styropianu. Wprawdzie nie są to prawdziwe dzieła sztuki, ale na tle ścian wyglądają elegancko i dostojnie. Podobne reliefy zdobią pałacowe wnętrza, a także elewacje zabytkowych kamienic, można je zamówić u rzeźbiarza lub kupić w galerii. Inną możliwością są ich tańsze imitacje dostępne w większości marketów budowlanych pod postacią sztukaterii.

_{Klasyczna płaskorzeźba}

Relief do wnętrza w stylu boho i afro

To przede wszystkim wyryte w drewnie postacie zwierząt i roślinność, a także popiersia przedstawicieli różnych kultur. Afrykańskie i indiańskie maski często spotykane w domach podróżników. Mogą one mieć kolor naturalnego drewna, być przyciemnione bejcą lub olejami roślinnymi, polakierowane, a także pomalowane w sposób eksponujący znaczenie każdej z nich. Kupując takie przedmioty, należy pamiętać, że to, co dla nas ma jedynie wartość estetyczną dla innych może być przedmiotem kultu. Dlatego takie reliefy powinny, wisieć w salonie lub sypialni, nigdy na korytarzu czy łazience.

Płaskorzeźba do orientalnej aranżacji

Płaskorzeźby w orientalnych wnętrzach różnią się od poprzednich, tutaj zamiast świętych postaci, florystycznych motywów czy wreszcie kubistycznych form występują subtelne powtarzalne ażury. Orient to mnóstwo misternie zdobionych i wykuwanych motywów. Drobnych wprost perfekcyjnie powtarzanych motywów, które zdobią duże powierzchnie. Wśród tych najpopularniejszych w europejskich wnętrzach znajdziemy ogromne panele ścienne z motywem miniaturowej marokańskiej koniczyny, w kontrastującym kolorze niż ściany z dużą ilością złoceń, zawieszone na czerwonej lub w kolorze antycznej bieli ścianie. Ten rodzaj jest najbardziej popularny wśród dekoratorów wnętrz, można nim ozdobić dowolną ścianę i od razu wnętrze nabiera oryginalnego charakteru. Takie rzeźbione panele można sprowadzić ze wschodu i wówczas będą bardzo drogie, zamówić u rzeźbiarza, co również będzie w cenie prawdziwego dzieła sztuki lub wykonać u stolarza meblowego. Ale tylko tego, który posiada komputerową wyrzynarkę i wówczas mozolnym wycinaniem powtarzalnego wzoru, zajmie się maszyna. Taki panel również do tanich należeć nie będzie, ale jego cena będzie kilkakrotnie niż w przypadku ręcznie wykonanego. Innym przykładem polskiej sztuki z orientu są mini obrazki wyryte w drewnie, gipsie lub piaskowcu przedstawiające dawne, lub współczesne życie. Charakterystyczne dla tego regionu świata postacie, zwierzęta i rośliny. Są one jednak znacznie mniejsze od opisanych powyżej i mniej spektakularne.

Jak samodzielnie wykonać stylową płaskorzeźbę?

Płaskorzeźbę można wykonać samodzielnie z dowolnego materiału, która będzie równie dekoracyjna, jak ta od wziętego rzeźbiarza, a co najważniejsze będzie ona niepowtarzalna, a jej cena nie przekracza kilkudziesięciu złotych. Wystarczy tylko trochę zapału i kilka wolnych godzin, na jej wykonanie.

_{Samodzielne wykonanie płaskorzeźby}

Jak zrobić płaskorzeźbę z drewna?

Oczywiście możesz kupić sobie zestaw dłut oraz mały młotek i mozolnie rzeźbić w drewnie lub wykonać wypukły relief korzystając z gotowych dekoracji.

1. Zacznij od wygładzenia sklejki drewnianej, którą kupisz w każdym markecie budowlanym. Możesz ją poprawić. Jeśli twoje dzieło sztuki ma minimalnie tylko odstawać od ściany, to papierem ściernym, lub szlifierką kątową musisz, zeszlifować jej brzegi.
2. W sklepie plastycznym lub tanim z artykułami do diy kup elementy, które będą zdobić twoją płaskorzeźbę. Mogą to być kwiaty, pojedyncze płatki, a także w miarę płaskie drewniane klocki.
3. Na sklejce wykonaj szkic swojego wzoru i za pomocą kleju montażowego lub do drewna je przyklej.
4. Kiedy klej zwiąże, możesz zeszlifować drobnym papierem ściernym brzegi klocków lub płatków, nadając im indywidualny niepowtarzalny kształt. Dzięki temu zabiegowi (jeśli lubisz robótki ręczne) możesz również dopracować swoją płaskorzeźbę, w taki sposób, że będzie wyglądała jak wyryta w drewnie.
5. Malowanie, teraz możesz ją zabezpieczyć dedykowanym olejem do drewna, lakierem bezbarwny, bejcą lub kolorową farbą.
6. Inną możliwością jest pociągnięcie całość rzadkim gipsem, wówczas uzyskasz "gipsowy" relief.
7. Po wyschnięciu całości, swoje dzieło sztuki możesz zawiesić na ścianie.

Jak zrobić płaskorzeźbę z gipsu?

Wykonanie spektakularnej płaskorzeźby z gipsu zajmie Ci nie więcej niż 90 minut i jest dziecinnie proste. Nie musisz też mieć żadnych zdolności plastycznych, wystarczą dobre chęci.

1. W sklepie plastycznym lub malarskim kup gips,
2. Następnie znajdź elementy, którymi chcesz udekorować swoje dzieło, mogą to być sztuczne kwiaty, lina lub każdy inny płaski kształt, który możesz samodzielnie wyciąć z grubej tektury.
3. 3. Rozrób masę gipsową zgodnie z zaleceniami producenta, przelej do formy, może to być szalunek ze sklejki, deski lub płyty meblowej, lub okrągła albo prostokątna tortownica. Najważniejsze jest, żeby formę można było otworzyć, kiedy gips zastygnie.
4. Na spodzie ułóż haczyki do zawieszania. Potem wylej gips. Jeżeli wzór ma być płaski, kiedy masa zacznie zastygać, ale nadal będzie elastyczna, odciśnij na niej przedmioty, które będą ją zdobić np. sztuczną różę, liść (ale wcześniej musisz go utwardzić lub wyciąć ze sklejki). Każdy przedmiot, który chcesz, odciskać przymocuj do drewnianego młoteczka lub drewnianej łyżki kuchennej za pomocą taśmy dwustronnej. Wówczas bez problemu je odciśniesz i zdejmiesz bez pozostawiania śladów dłoni czy zniekształcania odciśniętego kształtu.
5. Jeśli relief ma być wypukły, wystarczy, że zanurzysz w niezastygniętym gipsie przedmiot, który będzie dekorację i zatopisz go do połowy w masie gipsowej. Pamiętaj, że nie mogą to być bardzo ciężkie przedmioty. Doskonale sprawdzą się natomiast sztuczne, kwiaty, gałązki, skarpetki uformowane na stare kozaczki, wszystkie kształty z tektury i lekkiego plastiku. Tutaj możesz puścić wodze fantazji, nawet słoik o nietypowym kształcie lub stara filiżanka pokryta gipsem i zatopiona w reliefie będzie wyglądać jak arcydzieło.
6. Podczas schnięcia możesz nadać swojemu dziełu ostatnie szlify, zdjąć drewnianym patyczkiem grudki gipsu, lub pędzelkiem zamoczonym w zimnej wodzie wygładzić krawędzie.
7. Kiedy całość zastygnie, możesz nanieść jeszcze drobne poprawki papierem drobnym papierem ściernym.
8. Taką płaskorzeźbę możesz polakierować, pozostawić surową lub pomalować na kolor antycznej bieli, albo dodać złocenia.

Jak zrobić płaskorzeźbę na ścianie?

Płaskorzeźba bezpośrednio na ścianie to już duży projekt, który powinien być dobrze przemyślany.

1. Wykonaj szkic, zanim przystąpisz do pracy, zacznij od narysowania go. Możesz to zrobić najpierw na kartce, a potem wzór przenieść na ścianę.
2. Przenieść projekt na ścianę, nie musi to być idealny rysunek twojej płaskorzeźby, wystarczy kilka oznaczeń, dzięki którym będzie wiadomo, co gdzie ma się znaleźć.
3. W markecie budowlanym lub w sklepie ze sztukaterią kup gipsowe dekoracje oraz masę gipsową, szpachelkę i dwa pędzle, jeden grubszy drugi drobny do wykonania detali.
4. Klej montażowy to bardzo ważny element takiego projektu, to dzięki niemu przymocujesz wszystkie dekoracje.
5. Biała lub kolorowa farba, którą pokryjesz relief lub kilka kolorów, jeśli ściana ma być wielobarwna. Do malowania detali, możesz kupić też próbniki, lub wykonać kolory z pigmentów i białej farby.
6. Na odtłuszczonej ścianie przyklej zgodnie z projektem rozety, styropianowe kwiaty, liny i co tylko Ci się zamarzy. Wszystkie elementy zabezpiecz do ściany taśmą malarską. Teraz pomiędzy nimi, jeśli ich nie stracisz, zanim klej zwiąże, możesz tworzyć dodatkowe dekoracje jak imitacje liści, trawy itp. Najpierw nałóż szpachelką lub dłońmi, jeśli wolisz rozrobioną masę gipsową. Następnie uformuj ją szpachelką, patyczkiem do szaszłyków lub każdym innym narzędziem, którym będzie Ci wygodnie pracować. Detale wykonaj pędzelkami. Pamiętaj, że każdy nawet najmniejszy element musi dobrze przylegać do ściany, w przeciwnym razie odpadnie.
7. Do czasu wiązania kleju podanego przez producenta dodaj jeszcze ¼ czasu i zacznij przestrzeń między dekoracjami wypełniać gipsem. Nie musi on być idealnie wygładzony, możesz nadać mu płaski kształt pędzelkami lub dłońmi.
8. Kiedy wszystko zastygnie, możesz pomalować swój relief, na kolor piaskowy, szary, biały lub jeden z odcieni złamanej bieli. W bardzo eleganckim wnętrzu doskonałym rozwiązaniem będzie popielata farba z odrobiną brokatu. Inną możliwością jest połączenie antycznej bieli z odrobiną złota.

Jak widzicie, zrobienie płaskorzeźby, nie jest takie trudne, takie domowe dzieła sztuki może wykonać każdy. Wystarczy odrobina czasu i chęci, żeby udekorować swoje ściany.