Koło kolorów - powstawanie i mieszanie barw

Koło kolorów to model graficzny przestawiający zasady mieszania i powstawania różnych kolorów z trzech podstawowych: czerwonego, żółtego i niebieskiego. Za pomocą barw podstawowych można uzyskać nieskończoną paletę kolorystyczną. Na kole każda z barw jest ułożona w kolejności w takim porządku w jakim powstawały i w jakim widzimy je np. na tęczy.

Choć definicja brzmi dość abstrakcyjnie wystarczy zaledwie kilka minut by poznać zasady tworzenia i korzystania z koła barw.

Jak powstaje koło kolorów?

Koło barw składa się z kilku okręgów, które płynnie przechodzą jeden w drugi - taki model koła najczęściej spotykamy w wersji użytkowej, czyli w postaci niewielkiego dysku na którym znajdują się kolorowe trójkąty.

Koło składa się z:

• kolorów podstawowych - minimalny zestaw kolorów umożliwiający uzyskanie dowolnych barw. Najczęściej w aranżacjach wnętrz przyjmuje się jako podstawowe kolory: żółty, czerwony i niebieski;
• kolorów pochodnych - powstałych z połączenia barw podstawowych - zielony powstający z żółtego i niebieskiego, pomarańczowy, który jest mieszanką żółtego i czerwonego, fioletowy będący połączeniem czerwonego i niebieskiego;
• kolorów dopełniających - w równych proporcjach dopełniają się (w zależności od metody połączenia)  do czerni, bieli lub szarości, powstają z połączenia barw podstawowych i pochodnych, leżących po przeciwległych stronach koła - połączenie: żółtego z fioletowym, który można określić jako khaki, brąz powstały z połączenia koloru czerwonego i zielonego, granat będący mieszanką niebieskiego i pomarańczowego.
• kolorów złamanych - to cała gama kolorystyczna powstała z pomieszania kolorów podstawowych z pochodnymi i dopełniającymi, o których odcieniu w znacznym stopniu decyduje ilość tych ostatnich w mieszance.

Podział na kole kolorów dla dekoratorów wnętrz

Kolejny podział kolorystyczny, który ma duże znaczenie przy aranżacji wnętrz to podział na barwy zimne i ciepłe:

• barwy ciepłe to te kojarzące się ze słońce i ogniem, a więc w tej palecie znajdują się żółcie i czerwienie, a także barwy powstałe z przewagi tych kolorów,
• barwy zimne przywołują na myśl lód, wodę - należą do nich niebieski, zielony oraz barwy powstałe z przewagą wymienionych kolorów.

Przedstawione podziały kolorystyczne obrazują proces powstawania barw oraz ich temperaturę, która będzie nadawała charakter i klimat w malowanym pomieszczeniu. Odpowiedni dobór kolorów w pomieszczeniu ma kluczowe znaczenie dla całej aranżacji. Malowanie jest najczęściej jedną z pierwszych prac przy urządzaniu wnętrza, a niewłaściwie dobrane kolory mogą zniszczyć cały projekt. Dlatego też zanim wybierzemy się do sklepu z farbami warto zaprzyjaźnić się z kołem barw i tak, jak robią to zawodowi projektanci wnętrz, dobrać odpowiednio kolory, by nie popełnić kosztownych i pracochłonnych błędów.

Harmonie kolorystyczne

• kolory monochromatyczne - są bardzo bezpiecznym rozwiązaniem i jednocześnie najczęściej stosowanym we wnętrzach. Są to różne odcienie tego samego koloru, które znajdziemy na kole barw w jednym trójkącie. Taki wybór sprawia, że nie możliwe jest przesadzenie z ilością kolorów. Pomieszczenie z tak dobranymi barwami będzie spójne kolorystycznie, harmonijne i niezwykle klimatyczne. W tym wypadku każda ściana może mieć inny odcień, przy czym warto pamiętać, że na najciemniejszej ścianie stosujemy najjaśniejszą farbę.

• kolory harmonijnego trójkąta - połączenie kolorystyczne, które uzyskuje się poprzez narysowanie w kole barw trójkąta równobocznego (wpisanego w okrąg, czyli zamieszczonego wewnątrz koła). Wybrane barwy to te znajdujące się na wierzchołkach trójkąta np.: turkusowy, pomarańczowy i fioletowy. Choć przykładowe kolory wydają się być bardzo różne w rzeczywistości delikatnie kontrastują tworząc wielobarwne i bardzo harmonijne połączenia.

• kolory komplementarne zostaną uzyskane, gdy z koła barw wybierzemy kolory znajdujące w prostej linii po przeciwległej stronie koła np.: fioletowy - żółty. Taki sposób doboru barw jest doskonały dla osób lubiących kontrasty w pomieszczeniach, ponadto połączenie barw znajdujących się po przeciwległych stronach koła sprawia, że kolory wydają się być bardziej intensywne niż w pojedyncze.

• kolory pokrewne (analogiczne, analogowe) - to barwy występujące na kole barw obok siebie np. kolory: żółty, żółtozielony, zielony. Naszą propozycją pomalowania wnętrza jest wybór jednego koloru dominującego np. ścian i dodatki w dwóch pozostałych. Osoby lubiące nowoczesne kolorowe wnętrza mogą zastosować wszystkie trzy barwy w równych proporcjach, choć aranżacja będzie wielobarwna na pewno nie będzie męczyć ilością kolorów.

Światło a kolor ścian

Koło barw jest bardzo pomocnym narzędziem, jednak nie jedynym przy doborze kolorów ścian, nie zapominajmy, że na to jak widzimy barwy bardzo duże znaczenie ma światło, a dokładnie jego temperatura, kierunek z którego napływa i kąt pod którym pada. Dlatego też zanim sięgniemy po koło barw należy ustalić jak dużo światła dziennego wpada do pomieszczenia oraz zastanowić się nad rodzajem oświetlenie czy będzie to jedno główne światło na suficie, punktowe oświetlenie, a może boczne, ponadto jakiej będzie barwy ciepłej czy zimnej.

Wybierając kolor ścian warto kierować się poniżej podanymi zasadami:

• pokój z oknem południowym malujemy na chłodne i delikatne barwy, gdyż mocniejsze w połączeniu ze słońcem mogą oślepiać,  odradzamy zatem barwy od żółci do czerwieni, które mogą rozdrażniać mieszkańców;
• pokój z oknem północnym jako pomieszczenie słabo oświetlone najlepiej jest pomalować na ciepłą i jasną barwę, jednak bardziej pastelową aniżeli intensywną, gdyż ta ostania optycznie zmniejszy pomieszczenie;
• pokój z oknem wschodnim jest rozświetlany tylko rankiem, a przez resztę dnia jest ciemny, dlatego jak w poprzednim przypadku najlepiej jest wybrać jasne, ciepłe kolory;
• pokój z oknem zachodnim najlepiej będzie się prezentował w chłodnych kolorach, jednak niezbyt ciemnych, unikajmy ciepłych barw, gdyż w takim pomieszczeniu nabiorą intensywności i po dłuższym czasie spędzonym w pomieszczeniu będą dość męczące.

I jeszcze kilka porad, które pomogą prawidłowo dobrać kolor ścian. Po pierwsze barwa na malutkim wzorniku zawsze będzie wyglądała inaczej niż na ścianie. Po drugie farba w puszce wygląda na jaśniejszą niż na ścianie. Kolejna zasada dotyczy próbowania koloru na ścianach, który jest właściwy dopiero po całkowitym wyschnięciu. Jasne barwy mają skłonność do przybierania koloru sąsiadującego za sprawą odbijającego się światła i złudzenia optycznego, a więc niebieski w połączeniu z bielą będzie się wydawał znacznie delikatniejszy, połączenie błękitu z soczystym żółtym sprawi, że żółć będzie się prezentowała ciemniej niż gdyby występowała samodzielnie. Przykładów jest wiele, dlatego też przed wyborem kolorów zawsze warto sięgnąć po koło barw, porównywać, próbować i bawić się kolorami, im więcej czasu poświęcimy na dobranie koloru tym lepszy będzie efekt końcowy.